تأثیر عمیق ورزش بر شكل گیری و ارتقای هویت ملی
ایت بال: محققان ایرانی در پژوهشی جالب، به بررسی علمی تأثیر ورزش بر فرآیند شكل گیری هویت ملی پرداخته اند و ابعاد مختلف آن را مورد ارزیابی قرار داده اند.
به گزارش ایت بال به نقل از ایسنا، ورزش یكی از عناصری است كه می تواند هم بر شكل گیری هویت ملی مؤثر باشد و هم از آن تأثیر پذیرد و با ظرفیت نمادینی كه دارد می تواند حتی ملتی كوچك از لحاظ سرزمینی و تاریخی را بزرگ و پراهمیت جلوه داده و غرور و هویت ملی آن را ارتقا دهد.
مفهوم هویت ملی به مجموعه نگرش ها، خصوصیت ها و روحیاتی اطلاق می گردد كه یك فرد یا جامعه و فرهنگ را از دیگران متمایز می كند. یكی از مهم ترین ابعاد هویت، هویت ملی است كه مجموعه ای از اعتقادات، باورها، خواست ها، فرهنگ و تاریخ مشترك است كه در محدوده ای جغرافیایی، افراد را به همدیگر پیوند می دهد. در این میان ورزش یكی از مهم ترین عناصری است كه می تواند در تولید هویت ملی نقش ایفا كند.
گسترش روزافزون ورزش در بین مردم و بخصوص جوانان، باعث اهمیت رو به افزایش مطالعات سیاسی و اجتماعی در مورد ارتباط ورزش با سیاست دولت ها شده است. تا جایی كه ورزش از یك سو سبب افزایش مقبولیت در داخل نظام های سیاسی و از جانب دیگر سبب كسب اعتبار در عرصه سیاست بین الملل می گردد. بدین سان ورزش با اتكا بر توان سیاسی خود، با وحدت بخشیدن به نیروها، باعث ترویج و شكل گیری حس میهن پرستی در بطن جامعه می گردد.
در این خصوص، گروهی از پژوهشگران كشورمان از پردیس بین المللی كیش و دانشكده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تهران، مطالعه ای را انجام داده اند كه در آن نقش ورزش در فرآیند شكل گیری هویت ملی با تاكید بر كشور خودمان مورد بررسی علمی قرار گرفته است.
داده های این مطالعه با استفاده از مصاحبه عمیق و ساخت نیافته كه خاص پژوهش های كیفی است گردآوری شده است. در این مطالعه، افراد مختلفی شامل ورزشكاران، مربیان و كادر فنی، اساتید، معلمان و كارشناسان ورزشی و بالاخره صاحب نظرانی از رشته های مطالعاتی جامعه شناسی و روان شناسی مشاركت داشته اند.
بررسی یافته های این پژوهش نشان داده است كه بعد اجتماعی ورزش، اهمیت زیادی دارد. در واقع ورزش، ضمن آن كه پدیده ای جمعی و اجتماعی است، به شكلی نهادی، دارای كاركردهای خاصی برای نظام اجتماعی است كه از یك سو ضمن رابطه ای همسو با ساختار اجتماعی و طبقاتی، سبب گرایش اقشار مختلف اجتماع به نوع خاصی از ورزش می گردد.
این یافته ها همینطور بر بعد تاریخی ورزش هم صحه می گذارد. به این مفهوم كه ورزش، ضمن آنكه خود برخاسته از فرهنگ همزیستی و علایق جمعی یك جامعه تاریخی است، می تواند همچون امری اجتماعی، احیاگر اراده جمعی و پیوندهای تاریخی میان یك ملت هم باشد. در عین حال، ورزش خود فارغ از وابستگی تاریخی، می تواند با به كارگیری نمادها، به تحریك روحیه قومی و ملی منجر شده و باعث فاخر نشان دادن ملت ها در مسابقات بین المللی و تصورات متفاوت تری به نسبت جایگاه تاریخی آن ها باشد.
خانم ایران احمد پور، دانشجوی دكتری تخصصی مدیریت ورزشی از پردیس بین الملل كیش دانشگاه تهران و همكاران ایشان در تبیین بیشتر نتایج پژوهش خود می گویند: «بنا بر تحلیل یافته ها و پاسخ مشاركت كنندگان، مبحث جغرافیایی هم چه به لحاظ اقلیمی و چه به لحاظ جغرافیای سیاسی، در ورزش های تیمی و انفرادی نقش بارزی ایفا می كند. در این میان ورزش ها خود تابعی از شرایط اقلیمی و تغیر در آن هستند».
به اعتقاد این محققین: «عمده گرایش ها به ورزش های بومی به مثابه برآیند این شرایط و محبوبیت مردمی آن ها، خود حاصل این مسئله است. همینطور مبحث ژئوپلیتیك ورزشی بعنوان مقوله ثانوی در بعد ورزشی، حاوی دو كاركرد مثبت و منفی است كه ضمن بسترسازی سیاسی و تولید روابط فراملی و همگرایی ملی می تواند عرصه احساس تبعیض ها و خشونت ها باشد».
احمدپور و همكاران می افزایند: «یافته ها همینطور نشان داد كه مشاركت كنندگان در این پژوهش، با قرار دادن ورزش در بطن گفتمان های سیاسی و نقش سازنده و ترویجی آن در همبستگی اجتماعی و ملی به لحاظ عاطفی و شناختی و جنبه دیپلماسی گرایانه و ایدئولوژیك آن، بر اهداف و مقاصد دولت ها در پس سیاست ورزشی صحه نهادند. به عبارت دیگر ورزش از منظر آن ها محلی است برای اجرا و پیاده كردن مقاصد بالای سیاسی اعم از همگرایی و وحدت ملی، مذاكرات بین المللی و غیره. در عین حال تشدید این سیاست ها می تواند بعد منفی و واگرایانه به خود بگیرد».
نتیجه كلی این تحقیق نشان داده است كه ورزش می تواند همبستگی ملی را تقویت كند و با تولید غرور ملی و گره زدن علایق گروه های مختلف جامعه، سبب همبستگی و وفاق در داخل كشور و قدرت نمایی در عرصه بین الملل شود. این پدیده، فارغ از جنبه تفریحی و عوامل بازدارنده از قبیل تعارض سازی میان هویت محلی، ملی و فراملی می تواند نقش مهمی در توسعه و رشد فرایند ملت سازی ایفا كند. به نحوی كه دولت ها با تدوین سیاست های ورزشی در جهت تقویت و تعمیق هویت ملی كوشیده و با استفاده از تهییج اجتماعی و شور و نشاط در فضای اوقات فراغت، به افزایش اعتماد اجتماعی و به تبع غرور ملی دست می یابند كه خود باعث تقویت فرهنگ همزیستی مردمان یك مجموعه سرزمینی می گردد.
به اعتقاد خانم احمدپور و همكاران: «ورزش می تواند مجرایی برای گره زدن علایق مردم مناطق مختلف كشور باشد كه درنهایت همبستگی ملی را رقم می زند و می تواند بستری برای ابراز وجود هویت های سیاسی دیگر باشد».
قابل ذكر است نتایج این پژوهش در فصل نامه «مطالعات علمی» وابسته به مركز مطالعات علمی كه موسسه ای غیردولتی بوده و به مطالعه و شناخت عالمانه و روزآمد بنیادهای فرهنگی، هویتی، همبستگی و انسجام ملی جامعه ایرانی – اسلامی می پردازد، انتشار یافته است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب